De Roadmap Particuliere woningen had geen duidelijke structuur en strategie. De huursector kreeg logischerwijs voorrang als startmotor omdat corporaties met hun bezit al direct schaal kunnen aanbrengen in de renovatieopgave. Belangrijke toevoegingen van De Bouwagenda over ontzorging en een gebouwgebonden financiering in het Ontwerp Klimaatakkoord bleken later goede handvatten te bieden voor een vervolg.
 

Ik heb me in het verlengde van de Roadmap Particuliere woningen ook ingespannen voor het belangrijke nieuwe Thema Energiesystemen waarvoor landelijke keuzes nodig zijn, maar die decentraal belegd zijn waardoor veel onduidelijkheden en onmogelijkheden blijven bestaan.

 

Mijn doel was meestal om tot leertrajecten/ programma’s te komen, waarin geëxperimenteerd kan worden met het stimuleren van een nieuwe vraag (bij opdrachtgevers) en het ontwikkelen van een nieuw aanbod (aan marktzijde). Hiervoor is een deal nodig tussen belangrijke spelers uit vraag- en aanbodzijde en overheid. De lessen uit dit soort trajecten zijn nodig voor opschaling!

Wat is er goed gelukt?

Voor scholen is het gelukt om een vervolginnovatieprogramma voor Aardgasvrije en Frisse renovatie van basisscholen te starten, met hulp van Taskforcelid Joanne Meyboom en draagvlak bij BZK. Ook is het gelukt om vanuit opgedane ervaringen en expertise een onderscheidend voorstel met handelingsperspectief te doen voor een programmatische Renovatieversneller Scholen.

 

Voor particuliere woningeigenaren is het gelukt om een grootschalig leerexperiment in 4 wijken op te zetten naar Publieke Ontzorging. Dit was alleen mogelijk door de haakjes van ontzorging en gebouwgebonden financiering in het Klimaatakkoord waarvoor we in een vooronderzoek de kans kregen om koplopende experts aan ons te binden, die vanuit synergie in hun dienstverlening en ideeën tot een onderscheidend plan voor collectieve wijkaanpakken kwamen.

 

Ik ben er trots op dat het programmateam in 2019 een effectieve aanscherping van haar focus heeft aangebracht, met goedkeuring van Taskforce en 5DG. Een uitzondering hierop was het Thema Energiesystemen dat geadresseerd diende te worden als ernstige belemmering en afhankelijkheid voor voortgang van de energietransitie. Het is het programmateam gelukt om hier bewustwording, urgentie en afspraken te creëren tussen belangrijke stakeholders!

Wat is er minder goed gelukt?

De Roadmap Scholen heeft niet tot een doorbraak of een grootschalige aanpak met draagvlak geleid. De ministeries wilden geen vergaande regie nemen; het gedecentraliseerd beleid lijkt haast heilig. Belangenorganisaties bleven terughoudend en naar andermans onwil of eigen onmacht wijzen. Het programma Aardgasvrije basisscholen werd uit handen gegeven en verlaagde de ambities. Het voorstel voor de Renovatieversneller Scholen werd niet breed genoeg omarmd. Wellicht dat een actieve lobby onder koplopende schoolbesturen en gemeenten onder het volgende kabinet een kans biedt op vervolg.
Medio 2019 is besloten de Roadmap on hold te zetten.

 

Voor de particuliere woningeigenaren is het niet gelukt om een echte gebouwgebonden financiering te realiseren. De belemmeringen van juridische en Europese aard op gebied van zorgplicht zijn dusdanig taai dat stakeholders het niet aandurven. Initiatieven voor andere vormen (zoals Erfpacht en Baatbelasting) blijven kleinschalig en uitwerkingen door banken van een overdraagbare variant kregen geen kracht. De oplossing wordt nu gezocht bij het Warmtefonds, maar dat is geen zuivere gebouwgebonden oplossing. Alleen de optie via kwalitatief recht door de EconomicBoardUtrecht, lijkt nog een kans te kunnen zijn. Deze is opgenomen in ons vervolgexperiment.

​

Inzichten

Voor het bereiken van maatschappelijke doelen is regie nodig bestaande uit een samenwerking en afstemming met stakeholders. Een project is pas klaar wanneer de doelen bereikt zijn. In de tussentijd moet er continu iemand kritisch en positief stimulerend bovenop zitten om de aanpak en opschaling op iteratieve wijze te verbeteren. De rollen binnen de samenwerking veranderen wel in de tijd. Partijen die aanvankelijk nog niet mee willen doen of in oude groeven blijven hangen, moeten voor dat moment genegeerd worden en later weer aanhaken. Overheden moeten een ontwikkelende houding aannemen, voordat ze weer naar een faciliterende rol kunnen.

 

De aanbodsector heeft nog een enorme slag te maken om in haar keten tot meer efficiëntie en prestatiegericht werken te komen. Welwillende partijen moeten daarbij geholpen worden! Houd het oog op de bal, te weten: CO2-neutrale gebouwde omgeving in 2050. En gebruik de energietransitie om simultaan ook een transitie in grondstoffen en gezondheid te realiseren, want dan valt er synergie te behalen! De Bouwagenda heeft een stimulerende aanzet gegeven, maar we zijn er nog lang niet dus neem het stokje over.